Ο Παραπαίων ρόλος των Μικροαστών στην εποχή μας
Ο Παραπαίων ρόλος των Μικροαστών στην εποχή μας
Αυτό που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό, το κοινωνικό προτσές, δεν είναι άλλο, παρά η ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου και της θέσης, μέσα στον ιμάντα της παραγωγής, αλλά και πέρα από αυτόν. Όλα αυτά ανεξάρτητα από τη σχέση που έχει με τα μέσα παραγωγής ο υποδυόμενος του(μιλάμε αποκλειστικά για εκμεταλλευτικό σύστημα στις σχέσεις παραγωγής κι εντός αυτής) κι έχει άμεση αντανάκλαση με την πολιτική οικονομία, καθώς επίσης με τις διαδρομές της, μέσα σε γεωγραφικό μήκος και πλάτος χώρου, αλλα και σε βάθος ιστορικού – κοινωνικού χρόνου, ενώ μετακυλίεται από τις σχέσεις παραγωγής, στις κοινωνικές σχέσεις και σε πολλές περιπτώσεις, αν όχι πάντα, παρατηρούμε την ανάπτυξη συγκρούσεων ανάμεσα στους ρόλους, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται μια σειρά από νευρώσεις.
Στην πραγματικότητα, ένας από τους βασικούς κοινωνικούς ρόλους, δεν δύναται και δε μπορεί, να δράσει μακριά και πέρα από τον κυρίαρχο τρόπο παραγωγής, με αποτέλεσμα η κοινωνική δομή και η ταξική της διάκριση, να είναι επίσης άμεση αντανάκλαση της πολιτικής οικονομίας.
Στα φτωχά λαϊκά στρώματα καλλιεργείται, αν δεν επιβάλλεται ο φόβος, δομούνται τα αδιέξοδα και αποδομείται η δυναμική της συλλογικής δράσης, πότε με συντεχνιακούς όρους και πότε με τις πάσης φύσεως και κάθε λογής, αδιέξοδες, βαθιά προβληματικές ατομικές λύσεις, ως προϊόντα της επίσης προβληματικής ατομικής ευθύνης, που επέφερε ο Λούθηρος, αλλά κυρίως οι μετέπειτα συνεχιστές του.
Ο λόγος φυσικά είναι να δομηθούν θέσεις, ρόλοι και σχέσεις, πάνω στην προσπάθεια τους να μην πάρουν στα χέρια τους τα μέσα παραγωγής, ούτε να αποκτήσουν υπόσταση και ρόλο στην διεύθυνση της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς και μια καλύτερη θέση στην επαναστατική ανασυγκρότηση, πάνω στον ιμάντα παραγωγής και στην μια για πάντα αποτίναξη της μισθωτής σκλαβιάς.
Σε προηγούμενη αρθρογραφία καταδείξαμε, ότι οι προκαταλήψεις, τα στερεότυπα και τα λεγόμενα πρότυπα, χρησιμοποιούνται ως προέκταση του δικαιικού συστήματος του φόβου της επιβίωσης(όσον αφορά τα δυο πρώτα, τα οποία καθορίζουν αποτελεσματικά και το διαίρει και βασίλευε), μέσα σε κοινωνικές δομές τις οποίες κάθε εκμεταλλευτικό σύστημα προσπαθεί να τις προσομοιάσει με τις αγέλες της άγριας πανίδας(υδρόβιας και ηπειρωτικής), πάνω και μέσα στους “νόμους της ζούγκλας”, αποθεώνοντας με τον τρόπο αυτό τη χειραγώγηση, δια του αποπροσανατολισμού.
Όσον αφορά το δεύτερο τα πρότυπα, κινούνται σε μια άλλη γραμμή, υπέρ τονίζοντας την ανάδειξη της σαγήνης και του πλουτισμού, την επιδερμική γκλαμουριά του κιτς, την ευτέλεια, μέσα από τις λεωφόρους του ατομικισμού και του μετανεωτερισμού, εντός, εκτός και επί τα αυτά μέρη, καθώς και εντός εναλλάξ του τρόπου παραγωγής και των σχέσεων παραγωγής, όσον αφορά τους κοινωνικούς ρόλους. Εδώ πέρα ο κοινωνικός ρόλος, μετατρέπεται σε ατομική ευθύνη, ατομική λύση και πολύ μισθωτή εργασία, που τάχα μου δήθεν θα αποφέρει έσοδα, αλλά και κοινωνική αναγνώριση, με όρους προτεσταντισμού(δηλαδή με σκληρή ατομική εργασία θα φτάσει κάποιος στον Παράδεισο, φτιάχνοντας την Αυτοκρατορία του μικρόκοσμου του, χωρίς φυσικά να χρειαστεί ουδέποτε, να σκεφτεί ο φερόμενος προλετάριος και υποψήφιος μικροαστός, τη σχέση του με τη μισθωτή σκλαβιά, αλλά το φόρτωμα του Ε1, Ε2, Ε9 της φορολογικής του δήλωσης, που αν είναι δυνατόν όσο πιο φουσκωμένο είναι, τόσο πιο ισχυρός, αισθάνεται, χωρίς να μπορεί να μπει στην διεργασία να κατανοήσει, ότι άγεται και φέρεται μέσα από το δεσμό ενός εικονικού ρόλου, που είναι μια 1000% ψευδαίσθηση.
Για παράδειγμα, σε ολόκληρο το αφήγημα του δυτικού τύπου, καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης, αυτό που απορρέει ως αφήγημα είναι, το ποσοστό και όχι το μερίδιο του κοινωνικού πλούτου, ούτε φυσικά του τρόπου της διάθεσης του και από ποια θέση, με αποτέλεσμα, μέχρι πριν 30 χρόνια, να ήταν δυσδιάκριτο, το ποιος είναι τι και σε τι ταξική διαστρωμάτωση βρίσκεται, με αποτέλεσμα, η τότε καλλιέργεια κοινωνικής σύγχυσης, να είναι σε αντιστρόφως ανάλογο περιεχόμενο και φυσικά με τον τρόπο αυτό να διαιωνίζεται η χαοτική κατάσταση του συστήματος, το οποίο οικοδομείται πάνω στο ικανό ποσοστό κερδοφορίας.
Τι είναι ο Κοινωνικός Ρόλος
Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης του ατόμου, είναι μια σκληρή πραγματικότητα, ωστόσο συνδέεται άμεσα με την προοδευτική ανάληψη ορισμένων κοινωνικών πρωτοβουλιών που σιγά – σιγά μετατρέπονται σε ρόλους, κι όλα αυτά, μέσα στο άτυπο, αλλά αυστηρό πλαίσιο της κοινωνικής λειτουργίας.
Οι ρόλοι αυτοί αποτελούν βαθμό συνειδητοποίησης κάποιου είδους κοινωνικής ευθύνης, κάποιας θέσης, κάποιου καθήκοντος, κάποιας υποχρέωσης η κάποιου δικαιώματος, που αντικειμενικά διαφοροποιεί οριστικά το άτομο από τα άλλα.
Η ύπαρξη των κοινωνικών ρόλων μαρτυρεί το είδος, το ύφος, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της οργάνωσης κάποιας κοινωνίας.
Εμπεριέχει αντικειμενικά τις αναγκαίες τυπολογικές διακρίσεις των δραστηριοτήτων των μελών της, της εργασίας που ασκούν (σύμφωνα με τον Durkheim, 1876) και βέβαια των συγγενικών, επαγγελματικών σωματειακών και πολιτειακών τους ιδιαιτεροτήτων.
Με τα δεδομένα αυτά, η έννοια του «κοινωνικού ρόλου», εμφανίζεται ταυτόσημη της έννοιας της «κοινωνικής θέσης» και εκπροσωπεί μια πτυχή της πολλαπλότητας των κοινωνικών σχέσεων του ατόμου. Ο ρόλος περιλαμβάνει, ένα σύνολο δραστηριοτήτων οι οποίες ασκούνται από ένα άτομο, πάνω και μέσα στα αυστηρά πλαίσια μιας θέσης, ενώ προσδιορίζονται από το είδος της θέσης και αντιστοιχούν στο είδος της κατά κάποιο τρόπο.
Σε κάθε κοινωνική θέση, αντιστοιχεί ένα είδος από διάφορες μορφές δραστηριοτήτων, ακόμη και ορισμένες μορφές συμπεριφοράς.
Ο ρόλος ενός ατόμου κατά τα Προτεσταντικά πρότυπα, είναι μια σαφής και καταφανέστατη απάντηση στους ρόλους των άλλων.
Από αυτή την άποψη η κοινωνία, δεν είναι παρά ένα σύστημα κοινωνικών ρόλων που διασταυρώνονται, αλληλοεξαρτώνται και αλληλοσυγκρούονται (σύμφωνα με τον Κοινωνιολόγο Σωκράτη Γκίκα).
Η αναγκαιότητα των κοινωνικών ρόλων, είναι μια εκ των πραγμάτων αντικειμενική κοινωνική διεργασία που ξεκινάει από τη σχέση και τη βάση της κοινωνίας με το άτομο και την αναγνώριση και αναγνωρισιμότητα του, ως πρώτο βαθμό αποδοχής του προσώπου από την κοινωνική ομάδα, ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, ειδικά όταν πάρουν την τροπή της υπόδησης στο ρόλο, από νεύρωση σε ψύχωση, με αποτέλεσμα οι νευρώσεις της σύγχυσης ανάμεσα στην πραγματική κοινωνική ζωή και στο ρόλο, να μετακυλίεται στην πραγματική φύση της κοινωνικής ζωής και να έχουμε χαρακτηριστικούς τύπους φυσικών προσώπων που να μετατρέπονται σε Dr Jekyll – Mr Hyde.
Συχνά οι υποχρεώσεις που συνεπάγεται ο ρόλος ενός ατόμου έρχονται σε σύγκρουση με τις υποχρεώσεις ενός άλλου ρόλου του ίδιου ατόμου και το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σύγκρουση ρόλων.
Η μελέτη των κοινωνικών ρόλων αποτελεί μια πολυσύνθετη και πολυεπίπεδη προσέγγιση της κοινωνικής φύσης μέσα στις κοινωνίες και στις κοινωνικές ομάδες, όχι μόνο απαίτησε, κάποια σοβαρή θεωρητική στήριξη, θεωρητικές συγκρούσεις, αλλά απαίτησε και αρκετές συζητήσεις πάνω στην καλλιέργεια και στην ανάπτυξη των συμπερασμάτων, πριν οι ερευνητές καταλήξουν στη «θεωρία των ρόλων». Η θεωρία των κοινωνικών ρόλων, σε πρώτη φάση παρατηρεί και εν συνεχεία παρακολουθεί επισταμένως, την εκάστοτε ανθρώπινη παρουσία, σε ένα μείγμα σχέσεων & αλληλεπιδράσεων μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Το πλαίσιο και το σχήμα των σχέσεων κινείται εντός: α)της ομάδας, β)των θεσμών και γ)των οργανώσεων. Ωστόσο η επόμενη φάση, είναι αυτή που ενδιαφέρεται να κατανοήσει τη λειτουργία του κάθε ανθρώπου που υποδύεται κάποιο κοινωνικό ρόλο, ως βασικού συμμετέχοντα, στο παιχνίδι των αλληλεπιδράσεων. ο Δημήτρης Τσαρδάκης διδάκτωρα φιλοσοφίας του Johann Wolfgang Goethe-Universitaet της Φρανκφούρτης και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, έγραφε:
“Η ερευνητική αυτή προσέγγιση, στο πλαίσιο της θεωρίας των ρόλων, διακρίνει τον «κοινωνιολογικό» άνθρωπο από τον πολιτικό, τον οικονομικό και τον ψυχολογικό με την έννοια ότι ένα «τμήμα» του εαυτού μας ενυπάρχει μέσα σε κάθε ρόλο”.
Η εμβάθυνση στην κοινωνιολογική πτυχή ετούτης της διεργασίας, θα εμπεριέχει το εξής χαρακτηριστικό, ότι είναι κομμάτι μιας κοινωνίας, η ενός υποσυνόλου της, με βασικό σκοπό στο χώρο και στο χρόνο, να εξελιχθεί, να αναπαραχθεί και να αναπαράγεται αέναα στο διηνεκές, με όλο και νεότερα μέλη. Σε αυτό τον τομέα, όχι μόνο πρέπει να αποδεχτεί κάποιους κανόνες και αξίες που ήδη δοκιμάστηκαν στο παρελθόν, αλλά να τις οριοθετήσει και να τις ενσαρκώσει. Με βάση τους παρακάτω κανόνες, οι κοινωνίες ωθήθηκαν αντικειμενικά στην εξέλιξή τους κι όλα αυτά συναποτελούν σε βάθος χρόνου, από την πάροδο του τελευταίου και την περιοδικότητα του, να μετατρέπονται και να γίνονται τελικά αποδεκτά, χωρίς να διατυπώνονται πλέον κάποιες ιδιαίτερες αντιρρήσεις και επιφυλάξεις.
Α) Η ομοιογένεια
Β) Η συναίνεση
Γ) Ο σεβασμός της συνοχής
Ο Καταμερισμός της εργασίας, καθώς και το απόθεμα που αφήνει, δημιούργησαν το ταξικό σύστημα που δημιουργήθηκε από αυτά, τα οποία εκτός από τις κοινωνικές τάξεις, δημιούργησαν τους ρόλους και τη θέση τους στην οικονομία της κοινωνίας, που θα παρήγαγε όλο και νεότερα αποθέματα, πάνω στον οποιοδήποτε φόβο αναπτύσσονταν είτε μεθοδικά, είτε παροδικά, είτε διαλεκτικά ως, μέρος της διαλεκτικής των κοινωνιών.
Αυτός ο φόβος, η συνήθεια(που είναι σχεδόν πρώτη φύση των κοινωνιών), αλλά και η ανάγκη για συνεχές αποθεματικό, είναι που σε μεγάλο βαθμό, τροχοπεδεί τις κοινωνίες στο γεγονός της επαναστατικής ανατροπής, κάθε τι εκμεταλλευτικού, μιας και στη συλλογική συνείδηση της ιστορίας υπάρχει πάντα καταγεγραμμένο το γεγονός, ότι θα γυρίσουμε στα σπήλαια, θα ξαναγίνουμε αδύναμοι, αλλά σε όλες αυτές τις παραμέτρους δεν συνυπολογίζεται, η δυνατότητα της επιστημονικής και τεχνολογικής επανάστασης.
Η σύγκρουση των κοινωνικών ρόλων
Η σύγκρουση των κοινωνικών ρόλων, αποτελεί ένα πρόβλημα για δυνατούς λύτες, αλλά και δεκάδες κοινωνικούς λειτουργούς και επιστήμονες, που έχουν στρέψει την κεφαλή σε ένα πρόβλημα που ο Εμίλ Ντιρκάϊμ, ένας από τους πατέρες της Κοινωνιολογίας θεωρούσε καίριο.
Είναι μία διεργασία, η οποία σε μεγάλο βαθμό, αντικατοπτρίζει και αντανακλά, τόσο τη σύγκρουση των αναγκαίων, των επιθυμητών και επίκτητων ρόλων, πόσο και τους ίδιους τους ρόλους στο εσωτερικό τους.
Πριν προχωρήσουμε να θίξουμε το παρακάτω, που ερμηνευτικά μπορεί να αποδώσει βασικά ζητήματα τα οποία θα δούμε παρακάτω, όσον αφορά την περιβόητη σύγκρουση.
Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς με ειδικές γνώσεις, ειδικά προσόντα, ειδικές ικανότητες και δεξιοτεχνίες δεν θέλουν μόνο να επιβεβαιώσουν τον κοινωνικό τους ρόλο, αλλά και να επιβάλλουν στην κοινωνική συλλογικότητα την πλήρη αποδοχή τους, που τελικά ενσωματώνεται και θεσμοποιείται στον ίδιο κοινωνικό ρόλο, η ακόμα – ακόμα και σε περισσότερους, που αναζητούν κοινωνική καταξίωση ακόμα κι αν τα ειδικά τους προσόντα καταμερίζονται σε ειδικές μονάχα ομάδες, είναι τόσο δυνατή η βούληση τους που έρχεται σε αντίθεση σε πολλές περιπτώσεις με την αναγκαιότητα της κοινωνικής ομάδας, πάνω στην οποία οριοθετούνται.
Η πρώτη περίπτωση για παράδειγμα (δλδ η περίπτωση των αναγκαίων ρόλων), καταδείχνει την σύγκρουση, ανάμεσα στο αίτιο που είναι, δηλαδή ο ρόλος του μέσα στην οικογένεια, και στο αιτιατό, που είναι ο ρόλος του εργασιακού περιβάλλοντος, η ακόμα – ακόμα ο ρόλος μέσα σε μια κοινωνική παρεΐστικου τύπου αναψυχή.
Ο πρώτος ρόλος δημιουργεί το δεύτερο, ο οποίος δεύτερος, ο οποίος ανήκει στους επίκτητους, είναι και μία αναγκαιότητα για την επιβίωση, καθώς και για την αναπαραγωγή της οικογένειας, η οποία θέλει στέγη, τροφή και όλα τα βασικά, παιδεία και υγεία, καθώς και ποιότητα ζωής.
Αυτή ακριβώς είναι η πρώτη εκδοχή της σύγκρουσης των κοινωνικών ρόλων.
Η δεύτερη εκδοχή των κοινωνικών ρόλων, πραγματοποιείται στους επίκτητους, αλλά εξίσου βασικούς κοινωνικούς ρόλους, αυτούς που σχετίζονται με το εργασιακό περιβάλλον, είμαι αυτούς που σχετίζονται με τη συμμετοχή στα κοινά, στις κοινωνικές συνήθειες, στους ρόλους που καθορίζονται, από την εθελοντική, η μη εθελοντική συμμετοχή σε μία κοινωνική ομάδα, κι εδώ μιλάμε για το πέραν του εργασιακού περιβάλλοντος.
Στον εργασιακό χώρο συνήθως αναπτύσσονται οι πιο σκληροί κοινωνικοί ρόλοι.
Τόσο από την πλευρά της εργοδοσίας, όσο και από την πλευρά του εργαζόμενου, πέρα από τις ταξικές αντιθέσεις, πού είναι de facto, υπάρχει και άλλη μία παράμετρος, αυτή τι σύγκρουσης, για τη θέση μέσα στο ρόλο.
Αυτοί έχει να κάνει με τα εξής τρία χαρακτηριστικά.
Α) με το μέγεθος, το βάθος και το ύψος της ενσάρκωσης πάνω και μέσα στο ρόλο. Όσο μεγαλώνει ο αριθμητής πάνω στο ρόλο, τόσο περισσότερο αυξάνεται η αυστηρότητα πάνω και μέσα στο ρόλο, σε σημείο που να καταστεί νεύρωση, που αν δεν αντιμετωπιστεί θα μετατραπεί σε ψύχωση.
Β) με ποσοτικά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, αλλά και την ποιότητα του περιβάλλοντος χώρου που αναπτύσσεται αντανακλαστικά, η υπόδηση του ρόλου διαβαθμισμένα. Αν για παράδειγμα, το πόσο σκληρός είναι ένας εργοδότης, πόσο και πως θα αναπτύσσεται μια μεγαλύτερη γκάμα από πανσπερμία ρόλων, η αν αυτή θα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά; Στην πραγματικότητα, άλλες για παράδειγμα είναι πιο δουλικές, άλλες πιο αντιδραστικές και άλλες πιο αδιάφορες, αποκλειστικά και μόνο για να φέρουν εις πέρας τον εργασιακό τους ρόλο και να τον αποβάλλουν μετά το πέρας της εργασίας, κάθε εργασιακή αναγκαιότητα. Φυσικά υπάρχουν και οι συνδικαλιστικοί ρόλοι, αν και εκεί υπάρχουν διαβαθμίσεις
Γ)Η περιοδικότητα του κύκλου ενός ρόλου.
Σε όλη αυτή την σύγκρουση των ρόλων, υπάρχουν κάποιες διαβαθμίσεις, για παράδειγμα αυτές οι οποίες μετατρέπονται σε αυστηρούς ενσαρκωτές και δεν έχουν περιοδική μεταβλητή, έχουν πάρει απόλυτα σοβαρά τον ίδιο το ρόλο, τότε αρχίζουν τα προβλήματα, όπως αυτά της ψυχικής σύγχυσης και της ανωριμότητας σε κανονική, η σε λανθάνουσα μορφή.
Οι αναγκαίοι και μόνιμοι, βρίσκονται επίσης σε σύγκρουση με τους επίκτητους επιθυμητούς, η ανεπιθύμητους, αλλά περιοδικούς ή ακόμα και με τους περιστασιακούς(σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό και εξαιρετικές περιστάσεις), αυτών της προτίμησης(όλους εκείνους που μπορούμε να αποφύγουμε, να αρνηθούμε ή να αποβάλλουμε) και βρίσκονται σε μόνιμη και σταθερή σύγκρουση, με αποτέλεσμα οι νευρώσεις στο χώρο και στο χρόνο να έχουν πολυεπίπεδο περιεχόμενο.
Οι συγκρούσεις των ρόλων λοιπόν δεν είναι μιας και μόνο μορφής, αλλά πολύ περισσοτέρων, ενώ το κριτήριο του χρόνου, ταυτόχρονα μπορεί να δώσει πολλούς ρόλους, μέσα σε ένα 24ωρο, πράγμα επίσης αντιθετικό, αν όχι συγκρουσιακό.
Αν ένας ρόλος για κάποιον ηθοποιό έχει πεπερασμένη και βραχύβια διάρκεια, δηλαδή η χρονική υπόδηση του ρόλου είναι χρονικά περιορισμένη, στο κοινωνικό πλαίσιο, ο ρόλος ενός προσώπου, είναι σε πολλές περιπτώσεις μόνιμος και δεν μπορεί να αποβληθεί, παρά τις μεταβολές των σχέσεων του ατόμου με το κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ρόλο.
Το Πείραμα Διαμοιρασμού Ρόλων, που έγινε ταινία
Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και πιο συγκεκριμένα το 1975, στο Πανεπιστήμιο του Stanford, ο Κοινωνιολόγος Philip Zimbardo(όπου και εδίδασκε), έφτιαξε ένα Πείραμα(το οποίο ναι μεν ήταν το πρώτο, ωστόσο δεν ήταν το μοναδικό) μετέτρεψε μια σειρά από Αίθουσες σε κελιά φυλακών. Στη συνέχεια κατόπιν συμφωνίας με μία ομάδα φοιτητών , να παίξουν ένα θεατρικό παιχνίδι, να χωριστούν σε δύο ομάδες όπου τα μέλη της μίας ομάδας, θα έπαιζαν το ρόλο των δεσμοφυλάκων και της άλλης ομάδας, αυτής των κρατουμένων, που θα έπαιζαν τον παραπάνω, τελευταίο ρόλο, ενώ η βαναυσότητα του αποτελέσματος από το εν λόγω πείραμα, μερικά μερικά χρόνια αργότερα, έγινε και ταινία.
Το σενάριο της ταινίας ακολούθησε, επακριβώς το σενάριο του πειράματος και στο σενάριο, όλοι οι συμμετέχοντες αυτοσχεδίασαν κατά τη θέλησή τους, το πείραμα – παιχνίδι θα κρατούσε δύο εβδομάδες. Αυτό αποτύπωσε και η ταινία ασφαλώς, όλοι άρχισαν να παίζουν τους ρόλους τους χαμογελαστοι και ευδιάθετοι, όμως τα τραγικά αποτελέσματα, είχαν μόλις μπει στο βατήρα της αφετηρία και διαφάνηκαν μόλις παρακάτω, αμέσως μετά την εκκίνηση.
Το πείραμα ξεκίνησε με όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες, εκείνοι που υποδύονταν τους αστυνομικούς, άρχισαν να παίρνουν από τον γιακά κανονικά και με χειροπέδες οδηγώντας, τους υποτιθέμενους κακοποιούς από τα σπίτια τους, στις υποτιθέμενες φυλακές αυτού του θεατρικού παιχνιδιού.
Τα πράγματα εξελίχθηκαν με τον πιο απροσδόκητο και ταυτόχρονα βάρβαρο τρόπο, παρότι όλοι τους γνώριζαν, ότι πρόκειται για παιχνίδι, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους υποτιθέμενους δεσμοφύλακες, να βασανίσουν σκληρά, ως “βασιλικότεροι του Βασιλέως”, τους πρώην αγαπημένους φίλους και συμφοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Stanford, όπου σε άλλες εργασίες είχαν αγαστή συνεργασία, μόνο και μόνο διότι αυτοί υποδύονταν τους κρατούμενους. Η συμπεριφορά των υποτιθέμενων αστυνομικών άρχισε να γίνεται εκθετικά όλο και πιο βάναυση, μέχρι που έφτασε στο σημείο του ψυχολογικού και φυσικού βασανισμού των κρατουμένων.
Από την άλλη οι φυλακισμένοι άρχισαν να γίνονται όλο και πιο φοβισμένοι, ποιο παραιτημένοι και πιο καταθλιπτικοί, εν τέλει το πείραμα σταμάτησε πρόωρα στις 6 μέρες για να σωθούν οι κρατούμενοι από τα νύχια των υποτιθέμενων δεσμοφυλάκων τους. Μετά το τέλος του πειράματος, κάνεμας από το συμμετέχοντες αστυνομικούς, δεν μπορούσε να εξηγήσει πως τους συνέβη αυτή η φοβερή μεταμόρφωση, από ένα κανονικό άνθρωπο και φοιτητή του πανεπιστημίου, σε βάναυσο κι αδίστακτο δεσμοφύλακα και όλα αυτά στα πλαίσια ενός θεατρικού παιχνιδιού.
Διαφήμιση Εξωτερικού συνδέσμου
Διαφήμιση Εξωτερικού συνδέσμου
Η Ιδιοσυγρκασία της Ταξικής – Εξουσίας, πάνω στην κοινωνική διαστωμάτωση
Η Ιδιοσυγκρασία και ιδιοσυστασία των ατόμων που συμπεριλαμβάνουν μία κοινωνική ομάδα, αλλά και της ίδια της κοινωνικής ομάδας, είναι αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας μέσα στον ίδιο το χώρο και στο χρόνο.
Ο προσδιορισμός του χρόνου δεν συμπεριλαμβάνει μόνο τον κυρίαρχο τρόπο παραγωγής, αλλά και τα υπολείμματα του καθώς επίσης και τα σπέρματα του νέου παραγωγικού μοντέλου, που πιθανολογείται η νομοτελειακή του έλευση κι επέλαση, προφανώς με επιστημονικοτεχνικά κριτήρια.
Να σημειώσουμε εδώ πέρα, ότι οι ιδιοσυγκρασία εμπεριέχει στοιχεία της ιδιοσυστασίας, καθώς επίσης και συνηθειών που προέκυψαν σε μεγάλο βάθος του ιστορικού χρόνου.
Η δημιουργία των κοινωνικών τάξεων ειδικά στον κυρίαρχο καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, τόσο στο πρόμονοπωλιακό στάδιο (που είναι μέρος των υπολειμμάτων στον τρόπο παραγωγής), που δεν διαφέρει και πολύ από το μονοπωλιακό στάδιο που κυριαρχεί σήμερα και που πολύ για να χρυσώσουν το χάπι το ονομάζουν παγκοσμιοποίηση.
Στην πραγματικότητα, αυτό που ορίζεται ως παγκοσμιοποίηση περικλείει και εμπεριέχει όλα τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών τάξεων όπως θα προσδιόρισε ο Λένιν.
Ας θυμηθούμε λοιπόν ποια είναι πρακτικά και τι είναι τα 5 χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν μία κοινωνική που καταδείχνουν τη διαφοροποίηση των δύο κυρίαρχων τάξεων, της αστικής και της εργατικής, από τα υπόλοιπα “εύθραυστα” ενδιάμεσα στρώματα με την τεράστια κοινωνική διαστρωμάτωση, και τα οποία αρέσκονται σε μία κοινωνική κινητικότητα η οποία είναι άλλοτε προς τα πάνω, και άλλοτε προς τα κάτω, ενώ σε βάθος χρόνου, πολλά επαγγέλματα και κατά συνέπεια ρόλοι χάθηκαν, όπως και θα χαθούν και στο εγγύς μέλλον.
Στην πρώτη περίπτωση, αυτό γίνεται και με κάποιο τρόπο με τη δική τους βούληση(περιπτώσεις ανόδου της κοινωνικής διαστρωμάτωσης), των στρωμάτων δηλαδή, ωστόσο η κάθοδος δεν γίνεται με τη δική τους βούληση, πράγμα που σημαίνει, ότι πέραν από τη κοινωνική συνείδηση, που είναι ανεξάρτητη από τη βούληση και τη θέληση των ατόμων μέσα στην κοινωνία, πάνω στην αλλαγή, η οποία προκύπτει μέσα στην ιστορική διεργασία, είναι και η επιλογή στην συγκράτηση των κοινωνικών ρόλων, πέραν της επιλογής τους.
Ας δούμε τώρα κάτι άλλο εξίσου σημαντικό, πριν περάσουμε στα χαρακτηριστικά των τάξεων όπως θα προσδιόρισε ο μεγάλος Σοβιετικός επαναστάτης, πολιτικός επιστήμονας και φιλόσοφος.
Οι κοινωνικές τάξεις, πέρα από το οικονομικό πεδίο στο οποίο δραστηριοποιούνται, η λογική τους αντανακλάται και στα πλαίσια της σχέσης τους με το κοινωνικό περιβάλλον, τόσο στο είναι, όσο και στο γίγνεσθαι.
Από αυτή την άποψη, ο ρόλος που έχει κάποιο άτομο στην κοινωνία σχετίζεται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό (καθώς επίσης και σε βάθος χρόνου), με τον ταξικό του ή διαστρωματικό του χαρακτήρα και προσδιορισμό.
Οι κοινωνικές τάξεις είναι μεγάλες ομάδες ανθρώπων, οι οποίες διακρίνονται από τα παρακάτω πέντε χαρακτηριστικά.
1ον από τη θέση που κατέχουν σε ένα ιστορικά καθορισμένο κοινωνικό σύστημα παραγωγής
2ον από τη σχέση που έχουν με τα μέσα παραγωγής, αν για παράδειγμα τα κατέχουν
3ον από το ρόλο που έχουν μέσα στην παραγωγική διαδικασία
4ον από το πώς αποκτούν το μερίδιο του πλούτου
5ον από το ποσοστό που αποκομίζουν από το μερίδιο της κοινωνικής παραγωγής
Ο ρόλος μέσα στην κοινωνική παραγωγική διαδικασία, είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις κοινωνικές τάξεις. Δηλαδή για παράδειγμα, για την αστική τάξη που κατέχει και τα πέντε χαρακτηριστικά (ανεξαρτήτως της αντίστοιχης θέσης, βαθμίδας της και ισχύς της), δηλαδή σε ποια θέση βρίσκεται στο επίπεδο του καταμερισμού των αστικών τάξεων, τόσο σε διεθνικό όσο και σε εθνικό επίπεδο ακόμα και σε τοπικό επίπεδο.
Ο ρόλος και η θέση που έχουν στην παραγωγική διαδικασία αντανακλά, σε μεγάλο βαθμό, τόσο στο κοινωνικό προϊόν που προσπορίζονται, όσο και στον τρόπο ζωής και κοινωνικών συνηθειών που ακολουθούν.
Όπως προείπαμε παραπάνω, η ιδιοσυγκρασία εμπεριέχει στοιχεία ιδιοσυστασίας ωστόσο η ιδιοσυστασία δεν είναι ιδιοσυγκρασία.
Η τελευταία, πραγματοποιείται από την ίδια την κοινωνική παραγωγή, η οποία μετακυλίεται από τις σχέσεις παραγωγής στις κοινωνικές σχέσεις.
Για να καταδείξουμε το γεγονός αυτό, της μετακίνησης δηλαδή των κοινωνικών σχέσεων από τις σχέσεις παραγωγής, πρέπει να δούμε ένα ακόμη πράγμα, το οποίο σε προγενέστερη αρθρογραφία μας είχαμε καταδείξει, αποδείξει και αποκαλύψει όχι μόνο δια των δικών μας πεποιθήσεων, άλλα μέσα από ένα σύνολο πολυπλόκαμων, κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών θεωριών, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό είναι και αντιθετικές μεταξύ τους.
Για να επισφραγιστει ο κοινωνικός ρόλος πρέπει να δημιουργηθούν σε πρώτη φάση τα κοινωνικά στερεότυπα, δηλαδή να στερεωθούν κάποιοι τύποι κοινωνικού μοτίβου και κοινωνικού κώδικα, και τέλος να αποτυπωθούν σε ένα ορισμένο βαθμό, η να χαραχθούν στην κοινή μνήμη και στην κοινωνική συνείδηση.
Ο Ρόλος και η σημασία των προκαταλήψεων ως προς την αποφυγή ενός ρόλου, όσον αφορά τα μικροαστικά στρώματα, που επιμένουν να αυτοαποκαλούνται “μεσαία τάξη”.
Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις είναι συγκοινωνούντα δοχεία, για αυτό και σε μεγάλο βαθμό τα μικροαστικά στρώματα, που δεν είναι τάξεις, και δεν είναι διότι, η αναρχία στην παραγωγή και σε μέγα-κοινωνική κλίμακα, λειτουργεί ανεξάρτητα από τη βούληση και τη θέλησή τους, και στην περίπτωση της κοινωνικής καθόδου τους, προσπαθούν αν αποφύγουν ρόλους που έχει το προλεταριάτο.
Ανά πάσα στιγμή, μπορούν να βρεθούν από τα ψηλά στα χαμηλά και το αντίθετο. Κι από αυτή την άποψη δεν εμπεριέχουν και τα πέντε χαρακτηριστικά που καταδείχνουν ποιες και γιατί είναι οι κοινωνικές τάξεις.
Αυτές τόσο στον προμονοπωλιακό καπιταλισμό, όσο και στο μονοπωλιακό, από τα 5 χαρακτηριστικά που αναφέραμε και έχουν να κάνουν με τη σχέση, τη θέση, αλλά και το ρόλο ως προς τα μέσα παραγωγής και τον κοινωνικό τρόπο παραγωγής, το πως προσπορίζονται τον κοινωνικό πλούτο και το μέγεθός του, βρίσκονται κάπου στη μέση, λειτουργούν παρασιτικά ως εμπορευματοπαραγωγοί, δεν κατέχουν κανένα μέσο παραγωγής, ενώ η σχέση τους και η θέση τους ως προς την ίδια την παραγωγή δεν παίζει κανένα ρόλο. Ταυτόχρονα ο κοινωνικός πλούτος που προσπορίζονται έρχεται κυρίως μόνο, μέσω του εμπορίου, για το μερίδιο του πλούτου που αποκομίζουν, δεν μπορεί να καταστήσει δυνατό την κοινωνική τους κινητικότητα προς την αστική τάξη, παρά μόνο σε μία πανσπερμία πολυδιασπασμένων κοινωνικών ρόλων στα μεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού, γιατί τα έσοδα της φορολογικής δήλωσης, πολύ απλά δεν καθορίζουν κοινωνική τάξη και μάλιστα κυρίαρχη, όπως η αστική.
Με την ίδια ευκολία που η κοινωνική κινητικότητα πραγματοποιείται πάνω στα μικρά και μεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού, με την ίδια που κινείται προς τα πάνω, με ακόμα μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα, μπορεί να υπάρξει συντριπτική πτώση και δεν είναι τυχαίο ότι η λαϊκή σοφία σε βάθος χρόνου, έχει βγάλει την παροιμία η σοφία, η οποία λέει, «από δήμαρχος κλητήρας».
Στα μεσαία στρώματα, ο φαινομενικά ο κοινωνικός ρόλος έχει κάποια δόση ισχύος, ωστόσο οι αντικειμενικές συνθήκες ουσιαστικά καταδείχνουν μάλλον το αντίθετο, ότι ο ρόλος των μεσαίων στρωμάτων συμπίπτει και συνταυτίζεται κυρίως με το εργασιακό τους περιβάλλον.
Αν το εργασιακό περιβάλλον, πριν πολλά χρόνια, αν όχι πριν δεκαετίες επί παραδείγματι, οι ρόλοι του γιατρού, ή του δασκάλου, ή ακόμα – ακόμα και του ιερέα, σε μία μικρή κοινότητα, είχαν κάποια ισχύ κοινωνικής αναγνώρισης, σήμερα και στην πορεία της εξέλιξης των χρόνων αυτή όχι μόνο χάνεται, αλλά στην πραγματικότητα λειτουργεί, αν όχι εχθρική, τουλάχιστον ξένη. Τόσο γιατί η παραγωγή εκσυγχρονίζεται και αλλάζει, όσο και για το γεγονός, ότι υπάρχει μαζική μετακίνηση της κοινωνικής κινητικότητας προς τα πάνω, λόγω του εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο ήταν το ανώτερο τα τελευταία 50 με 70 χρόνια για όλη την ανθρωπότητα, αλλά τώρα εδώ και μια εικοσαετία είναι σχεδόν άχρηστο, αυτό εξάλλου δοκίμασε τα όρια και τις αντοχές του, την περίοδο του COVID.
Σήμερα λοιπόν, αυτό δεν συμβαίνει, γιατί η ίδια η εκπαιδευτική διεργασία έχει πέσει σε υποκατώτατες βαθμίδες, κυρίως λόγω της έλευσης της λεγόμενης τεχνητής νοημοσύνης, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο θα το δούμε σε μία άλλη ανάλυση και μελέτη μας.
Η αναγκαιότητα της διδασκαλίας σήμερα, δεν προσεγγίζει, η μάλλον δεν προσιδιάζει πλέον κανένα κοινωνικό ρόλο, εξάλλου ο ρόλος του παιδαγωγού, έχει εκπέσει προ πολλού και έχει μετατραπεί σε εκπαιδευτής δεξιοτήτων και τίποτα παραπάνω, ενώ η εξουσία φροντίζει να την καταδείχνει, αν όχι «άχρηστη» και πολυέξοδη, για να μην πούμε καταχρηστικά «καταγέλαστη», δημιουργώντας εσκεμμένα αρνητικά πρότυπα και στερεότυπα γι’ αυτήν, με αποτέλεσμα να καθίσταται εν δυνάμει έκπτωτη, στα μάτια της κοινωνίας.
Άρα από αυτή την άποψη ο δάσκαλος ή ο καθηγητής, στην εποχή μας, δεν έχει τον ίδιο, αν όχι κάποιο ρόλο στην διαδικασία δημιουργίας κοινωνικής συνείδησης σε σχέση με το παρελθόν, αυτό το αναλαμβάνουν τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης τα οποία σε μεγάλο βαθμό χειραγωγούνται από την αστική τάξη, αυτή δλδ που κατέχει το πλούτο και κατευθύνει την οικονομία και τις κοινωνικές σχέσεις, δηλαδή τις σχέσεις παραγωγής και τις τελευταίες, στην κατεύθυνση που αυτή θέλει, για να αποκομίσει το ικανό ποσοστό κέρδος, ενώ ταυτόχρονα, προσπαθεί να διαιωνίσει, τρόπον τινα την εξουσία της μέσω του εποικοδομήματος(και αυτοί είναι οι δύο αποκλειστικοί της ρόλοι).
Επίλογος
Ο κοινωνικός ρόλος, όσο σημαντικός ήταν τα προηγούμενα χρόνια ή τις προηγούμενες τουλάχιστον 5 με 7 δεκαετίες για τα κοινωνικά στρώματα, όσον αφορά το κύρος τους, αυτό σιγά-σιγά ξεθωριάζει και εκλείπει, αν δεν εξαϋλώνεται και εδώ επιβεβαιώνεται σε μεγάλο βαθμό τόσο ο Φρίντριχ Ένγκελς, όσο και ο Καρλ Μαρξ, όταν αποτύπωσαν περίπου τα ίδια πράγματα στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο (το οποίο Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 21 Φεβρουαρίου 1848, λίγες ημέρες πριν τη Φεβρουαριανή Επανάσταση στο Παρίσι 24 Φεβρουαρίου 1848).
Ο κοινωνικός ρόλος σήμερα στα μεσαία στρώματα, εκπίπτει και θα εκπίπτει, συνεχώς, ολοένα και περισσότερο το επόμενο διάστημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι το εποικοδόμημα και το λεγόμενο πολιτικό σύστημα ή πολιτικό προσωπικό της αστικής τάξης σε όλη την ευρωπαϊκή ένωση είναι κατώτερο των περιστάσεων όχι μόνο σε επίπεδο κοινωνικής και ατομική συνείδησης, που φτάνει τα όρια της ηλιθιότητας αλλά και στο γεγονός, ότι δεν μπορεί να κατανοήσει το πώς λειτουργεί το ίδιο το σύστημα που υπηρετεί το ίδιο το πολιτικό προσωπικό της οικονομικής εξουσίας, ρίχνει στην πυρά τα μέχρι πρότινος πουλέν της και χαράζει πορεία για τον σύγχρονο μεσαίωνα του μεταμοντερνισμού.
Σήμερα οι κοινωνικοί ρόλοι, προδιαγράφονται κυρίως από την αριστοκρατία της τεχνολογίας αυτό που αδόκιμα κάποιοι ονομάζουν τεχνοφεουδαρχία, και που στην πραγματικότητα προσπαθούν να δημιουργήσουν να αφηγήματα και διηγήσεις, οι οποίες ξεπερνούν τη λεγόμενη ταξική φύση του καπιταλισμού, πράγμα αδύνατον, με κάποια άλλα χαρακτηριστικά τα οποία έχουν να κάνουν με την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Εδώ θα σας παραθέσουμε ένα link για τη θεωρία των Βέμπλεν και Θορνσταιν, μία θεωρία η οποία επαίρεται για τη συμβολή της τεχνολογίας μέσα στη κοινωνικές εξελίξεις, αλλά και το ρόλο από αυτή έχει.
Αυτό που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό, το κοινωνικό προτσές, έχει άμεση αντανάκλαση με την πολιτική οικονομία, αλλά και με τις διαδρομές της μέσω στο χώρο και στο χρόνο.Η Ιδιοσυγκρασία και ιδιοσυστασία των ατόμων που συμπεριλαμβάνουν μία κοινωνική ομάδα, αλλά και της ίδια της κοινωνικής ομάδας, είναι αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας μέσα στον ίδιο το χώρο και στο χρόνο.Ο προσδιορισμός του χρόνου δεν συμπεριλαμβάνει μόνο τον κυρίαρχο τρόπο παραγωγής, αλλά και τα υπολείμματα του καθώς επίσης και τα σπέρματα του νέου παραγωγικού μοντέλου, που πιθανολογείται η νομοτελειακή του έλευση κι επέλαση, προφανώς με επιστημονικoτεχνικά κριτήρια.
Μερικές ταινίες πάνω σε κοινωνικά πειράματα ρόλων
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Ορισμένα αναρτώμενα πολυμέσα από το διαδίκτυο στους ιστότοπους μας, όπως εικόνες & κυρίως video που αναρτούμε (με τη σχετική σημείωση της πηγής η οποία αναγράφεται πάνω και μέσα στην ίδια την προβολή τους), αναδημοσιεύονται θεωρώντας ότι είναι δημόσιας προβολής χρήσης και αναδημοσίευσης. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, καλλιτεχνών, μουσικών, τραγουδοποιών, συγκροτημάτων, δισκογραφικών εταιρειών, κινηματογραφιστών, φωτογράφων, η ιδιοκτητών καναλιών στα διαδικτυακά πολυμέσα, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολoγίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα άρθρων συνεργατών και αυτό δε μας δεσμεύει ως επιχείρηση. Για άρθρα και διαφημιστικό υλικό που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς το πρώτο απηχεί την προώθηση και προβολή των διαφημιζόμενων και το δεύτερο αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο και τις ιστοσελίδες μας.
Το portal istosch data &technologies lab χρησιμοποιεί μόνο πρωτογενή άρθρα των συντακτών και συνεργατών του. Κάνει αναδημοσιεύσεις μόνο από αυτούς και με την δική τους συναίνεση από τα δικά τους ηλεκτρονικά έντυπα και δίνει επίσης σε αυτούς το δικαίωμα της αναδημοσίευσης. Οποιοσδήποτε άλλος θέλει να αναδημοσιεύσει οτιδήποτε πρέπει να έχει την έγγραφη άδεια του portal, istosch data &technologies lab που εκπροσωπείται δια του αρχισυντάκτη του. Διαβάστε τους όρους παροχής και χρήσης του δικαιώματος η μη αναδημοσίευσης των κειμένων.
Ενισχύστε το portal “istosch data &technologies lab“
Στις δύσκολες εποχές, που το λαϊκό εισόδημα στενάζει και όλα τα οικονομικά αποθέματα εξαϋλώνονται κατά γεωμετρική πρόοδο, τα προς το ζειν μέσα από ένα ισχνό μισθό, δεν φτάνουν ούτε για “αέρα κοπανιστό”, και δεν μας οδηγούν στο “ευ ζειν”, άπαντα γίνονται δύσκολα για όλους.
Με ένα επερχόμενο σφόδρα εξοντωτικό φορολογικό νόμο, που αφανίζει τους αυτοαπασχολούμενους και μεγαλώνει την κερδοφορία των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων, μετατρέποντας ουσιαστικά τη χώρα φορολογικό παράδεισο για τις πολυεθνικές, εμείς κρατάμε ζωντανό το όνειρο μας, σε ένα περιβάλλον που θέλει πολύ δύναμη και πολλές θυσίες για να επιβιώσεις.
Το Εναλλακτικό κι Ανεξάρτητο Κέντρο Τεχνολογίας - Διαδικτύου καθώς και το E - Funzine (portal) μας, συνεχίζουν να εργάζονται αδιάκοπα και με πάθος, βάζοντας ζητήματα πολιτισμού, τέχνης, ανθρωπιστικών, κοινωνικών επιστημών, αλλά και θετικών, καθώς και τεχνολογίας στο τελευταίο, με προτάσεις κι αναλύσεις που βοηθούν τον ελεύθερο μας χρόνο και να αναπτύξουμε μια άλλου είδους κοινωνική και κυρίως ταξική συνείδηση, που σήμερα βρίσκεται στο στόχαστρο.
Με πολύ κόπο και μεγάλη διάθεση προσφοράς, αλλά και με αίσθημα ευθύνης, ειδικά σε αυτή τη φάση, σε αυτές τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, κάθε μικρή ενίσχυση για την παραπέρα συνέχεια του portal είναι πολύ σημαντική.
Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη βοήθεια σας και σας ευχόμαστε καλές ηλεκτρονικές Περιηγήσεις, με μια υπόσχεση από μας, ότι κάνουμε το καλύτερο δυνατόν, πάνω και μέσα στα πλαίσια της εποχής.
