Ο προσανατολισμός του φωτεινού ποιητή
Ο προσανατολισμός του φωτεινού ποιητή
Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης ήταν και είναι περισσότερο γνωστός με το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο Οδυσσέας Ελύτης, γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης στις 2 του Νοέμβρη του 1911 και εξέπνευσε στην Αθήνα, στις 18 Μάρτη του 1996, αποτέλεσε έναν από τους εμβληματικότερους κονδυλοφόρους με καλλιτεχνική φλέβα.
Ήταν από εκείνους τους ποιητές, δοκιμιογράφους, που άνηκαν στη λογοτεχνική γενιά του ’30, αλλά που δεν είναι σίγουρο ότι άνηκαν και στο δόγμα του Θεοτοκά. Δεν ήταν μόνο το γεγονός του ότι το 1979 κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ήταν αυτός που δημιούργησε άθελα του την Τουριστική εικόνα για τη χώρα μας, χαρακτηρίζοντας την, μέσα από τα έργα του, ως την πιο λαμπερή και πιο φωτεινή της Μεσογείου. Μερικά από τα πλέον δημοφιλή ποιητικά του έργα ήταν, τα Άξιον Εστί, ο Ήλιος ο πρώτος καθώς και οι Προσανατολισμοί.
Κατά τους ειδικούς επενέργησε καταλυτικά ούτως ώστε να διαμορφωθεί ένα απόλυτα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα, το οποίο τον κατέταξε και κατηγοριοποίησε στους βασικούς θεμελιωτές της ανανέωσης της εθνικής μας ποίησης, ωστόσο το χαρακτηριστικό αυτό, ήταν προϊόν της επίδρασης που είχε πάνω του η ποίηση του μεγάλου Ελιάρ που είχε μελοποιήσει κατά το παρελθόν. Αντικειμενικά αυτό που επενέργησε πάνω του, ούτως ώστε να φτάσει στον Όλυμπο της Ελληνικής Λογοτεχνίας από καταβολής του νέου Ελληνικού Κράτους, ήταν το γεγονός της μελοποίησης τους από συνθέτες παγκόσμιας κλάσης με επιπλέον οφέλη την διείσδυση του στις λαϊκές μάζες της πατρίδας μας.
Ένα ακόμα σπουδαίο γεγονός, αλλά περισσότερο φαινομενικά, ήταν ότι οι συλλογές του είχαν μεταφραστεί σε έναν πολύ μεγάλο όγκο γλωσσών ανά την υφήλιο.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, πέραν των πολλών και σπουδαίων μεταφράσεων σε ποιητικές συλλογές, αλλά και σε σημαντικό αριθμό θεατρικών έργων, παρουσίασε και ο ίδιος με πολύ σπουδαία ανταπόκριση και αντίστοιχα δικά του έργα ως Καλλιτεχνικό Κριτικός, θυμίζοντας εδώ πέρα, ότι υπήρξε βασικό μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Έργων Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης, αποδείχνοτνας με αυτές τις συμμετοχές του την σημαντικότητα της γνώμης που εξέφραζε πάνω στον μέχρι τότε ζωντανό Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, που τότε και εμπνέονταν και δημιουργούσε απρόσκοπτα και ανεμπόδιστα, σχολές, υποσχολές και καλλιτεχνικά ρεύματα, που σήμερα ως γνωστόν, όχι μόνο αδυνατεί, αλλά ενυπάρχει στα συντρίμμια του σήμερα, από τους κανόνες της “αγοραίας”¨λογικής.
Όπως και ο Γιάννης Ρίτσος εντάσσονταν στη στην γενιά του ’30, ουδόλως σχετίζεται με τον πυρήνα της λογικής του Θεοτοκά όπως προείπαμε παραπάνω, τουλάχιστον στο περιεχόμενο κι αυτό αποδείχνεται στη φάση των μεταφράσεων του στο μεγάλο Ελυάρ και όχι μόνο σε αυτόν φυσικά.
Όπως και ο Ρίτσος, υπήρξε λάτρης και εκφραστής του μοντερνισμού, έτσι κι αυτός αν και ο Ελύτης μαζί με τον Εμπειρίκο πήγαν τα πράγματα ένα κλικ παραπέρα, αφού οι δυο τελευταίοι αποτιμήθηκαν με το παρακάτω μότο του πρώτου(Εμπειρίκου δηλαδή), «Υπερρεαλισμός, μια νέα ποιητική σχολή».
Ο Οδυσσέας Ελύτης αν και αποτέλεσε μια “ντροπαλή” εκδοχή της λογοτεχνικής γενιάς του ’30, δεν μπορεί να αποκοπεί από εκεί, εξάλλου είναι γεγονός, πως το ιδεολογικό του δίλημμα ανάμεσα στην ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, πάντα ήταν ευρισκόμενο στα έργα του, πότε με μεγαλύτερο βάρος στην μια πλευρά και πότε με μεγαλύτερο βάρος στην άλλη.
Αυτό το φαινομενικά αμφοτεροβαρές δίλημμα, δεν λειτουργούσε ποτέ έτσι, αλλά ετεροβαρώς προς την Ευρωπαϊκή επιρροή, ο ίδιος υπογράμμιζε συχνά πυκνά, «Από το ένα μέρος ήμουνα ο στερνός μιας γενιάς, που έσκυψε στις πηγές μιας ελληνικότητας, κι απ’ την άλλη ήμουν ο πρώτος μιας άλλης που δέχονταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός μοντέρνου κινήματος». Θα επαναλάβουμε καταχρηστικά, πως το έργο του, στη βάση βάση του ήταν υπερρεαλιστικό, αλλά στην δομή του Ελληνικό και εκεί βρήκε μιμητές, ακολούθους και συνοδοιπόρους, όπως οι Ανδρέας Εμπειρίκος, Νίκος Εγγονόπουλος και Νικόλαος Κάλας.
Ο Οδυσσέας Ελύτης στην όψιμη και ώριμη πορεία του, χαρακτηρίστηκε από μια γενικευμένη εσωστρέφεια, με συνεχής και εναλλασσόμενους ομφαλοσκοπισμούς, με ποιητικούς αναπροσανατολισμούς και παλιμπαιδισμούς, αλλά και παλινδρομήσεις στην αισθητική και στους προβληματισμούς της αρχικής του περιόδου, αυτό που ο ίδιος ο αποκαλούσε ως έκφραση μιας «μεταφυσικής του φωτός»
Ο ίδιος έλεγε για το έργο του, «Έτσι το φως, που είναι η αρχή και το τέλος κάθε αποκαλυπτικού φαινομένου, δηλώνεται με την επίτευξη μιας ολοένα πιο μεγάλης ορατότητας, μιας τελικής διαφάνειας μέσα στο ποίημα που επιτρέπει να βλέπεις ταυτοχρόνως μέσα απ’ την ύλη και μέσα από την ψυχή».
Παρότι ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε ένας αστός, από αυτούς που θα κοσμούσαν μαζί με το Σεφέρη και άλλους(ανεξάρτητα από τις δομικές τους διαφορές στην βάση της ποίησης τους), εκείνη την ομάδα που, αν η χώρα είχε άλλη τύχη από το 1944 και έπειτα, τον κορμό της συμμαχίας των πιο προοδευτικών τμημάτων της Αστικής Τάξης, με την εργατική τάξη, πρωταγωνιστώντας στην δημιουργία της Λ.Δ της Χώρας μας, αλλά η ιστορία, δεν γράφεται με “Αν” και εφόσον, ωστόσο πρέπει να τονίσουμε ότι ο Οδυσσέας Ελύτης, στα νιάτα του υπήρξε αρχειομαρξιστής και αυτή η παλινδρόμηση στην πρώτη νιότη του, στα ύστερα του, θύμιζε το ρητό του λέει ο λαός μας, “τα στερνά τιμούν τα πρώτα”.
Οι προσανατολισμοί του ποιητή του φωτός , προσιδιάζουν την εντροπία στις κλεψύδρες του ακόμα και σήμερα αγνώστου κόσμου του, εκεί που οι αχτίδες του ήλιου αποσύρονται, εκεί ακριβώς χάνονται τα άσματα και οι ωδές στους χαμένους Ανθυπολοχαγούς της Αλβανίας, οι μυρωδιές της παλαιάς διαπολιτισμικής Θεσσαλονίκης.
Αυτά τα πλάνα και οι εικόνες του λειτουργούν αφαιρετικά σαν τους βασικούς νόμους της διαλεκτικής, απ’ τη μία πλευρά αναζητά την θαλπωρή της Ανατολής που μέσα του λειτουργεί σωρευτικά, ενώ την ίδια στιγμή κοιτάζει προς τον σουρεαλισμό της Δύσης λες και μέσα του βράζει ο νόμος της ενότητας και πάλης των αντιθέτων και ο νόμος της άρνησης της άρνησης, πριν καταλήξει στα νεότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά διαμέσου του νόμου του περάσματος των ποσοτικών αλλαγών σε ποιοτικές.
Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, αφενός μεν είναι η Ομηρική του διαπάλη με το αξίωμα που προκύπτει από τον τρίτο νόμο της Θερμοδυναμικής και της εντροπίας και η αιώνια διαπάλη του με την αταξία αποτυπώνεται παντού, αφετέρου δε, ως ειπείν διαλεκτικός και σουρεαλιστής, γνωρίζει πως ο φωτοδότης ηλιάτορας ήλιος, δανείζει την ενέργεια του και μετατρέπεται σε ζωή, δηλαδή μέσω των ποιημάτων και των δοκιμίων που αποτύπωσε έφερε εις κοινωνία γάμου τον πρώτο νόμο της Θερμοδυναμικής, με τον πρώτο νόμο της διαλεκτικής και σε διάσταση τον τρίτο νόμο της πρώτης με τον τρίτο νόμο της τελευταίας.
Τα Ρω του Έρωτα, για τον ποιητή μας είναι μονογράμματα που διαρκώς εναλλάσσονται, πότε κατασπαράσσουν τις σάρκες του και τις Ερινύες του για το μονίμως ανεκπλήρωτο, σε μια ποιητική συλλογή για μια κοπέλα που ποδηλατεί και πότε ο μικρός ναυτίλος του Ουρανού του, να αποτυπώνεται στα ημερολόγια ενός αθέατου τοίχου που περιμένει το έαρ, που διαρκώς στην περιμένει στην ουρά και στην αναμονή. Μια αναμονή που γεννά τοκοφόρα, εν τω μέσω του Φθινοπώρου τόσο στο Αλβανικό μέτωπο και στην Εθνική Αντίσταση, η στο κέντρο της Πατησίων, το πιο φωτεινό και ελπιδοφόρο μήνυμα από κάποιους αλήτες που τα πόδια τους ήταν πρησμένα κι έφερναν από την κλειδαρότρυπα της ιστορίας το μέλλον.
Διαφήμιση Εξωτερικού συνδέσμου
Διαφήμιση Εξωτερικού συνδέσμου
«Τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες ἔκαναν σύναξη μυστικὴ τὰ παιδιὰ καὶ λάβανε τὴν ἀπόφαση, ἐπειδὴ τὰ κακὰ μαντάτα πλήθαιναν στὴν πρωτεύουσα, νὰ βγοῦν ἔξω σὲ δρόμους καὶ σὲ πλατείες, μὲ τὸ μόνο πρᾶγμα ποὺ τους εἶχε ἀπομείνει:
Μιὰ παλάμη τόπο κάτω ἀπό τ’ ἀνοιχτό πουκάμισο, μὲ τὶς μαῦρες τρίχες καὶ τό σταυρουδάκι τοῦ ἥλιου.
Ὅπου εἶχε κράτος κι ἐξουσία ἡ Ἄνοιξη. Καὶ ἐπειδὴ σίμωνε ἡ μέρα ποὺ τὸ Γένος εἶχε συνήθειο νὰ γιορτάζει τὸν ἄλλο Σηκωμό, τὴ μέρα πάλι ἐκείνη ὁρίσανε γιὰ τὴν Ἔξοδο.
Καὶ νωρὶς ἐβγήκανε καταμπροστὰ στὸν ἥλιο, μὲ πάνου ὡς κάτου ἀπλωμένη τὴν ἀφοβιὰ σὰν σημαία, οἱ νέοι μὲ τὰ πρησμένα πόδια ποὺ τους ἔλεγαν ἀλήτες. Καὶ ἀκολουθούσανε ἄντρες πολλοί, και γυναῖκες, καὶ λαβωμένοι μὲ τὸν ἐπίδεσμο καὶ τὰ δεκανίκια.
Ὅπου ἔβλεπες ἄξαφνα στὴν ὄψη τους τόσες χαρακιές, πού λεγες εἴχανε περάσει μέρες πολλὲς μέσα σὲ λίγην ὧρα. Τέτοιας λογῆς ἀποκοτιές, ὡστόσο, μαθαίνοντες οἱ Ἄλλοι, σφόδρα ταράχθηκαν. Καὶ φορὲς τρεῖς μὲ τὸ μάτι ἀναμετρῶντας τὸ ἔχει τους, λάβανε τὴν ἀπόφαση νὰ βγοῦν ἔξω σὲ δρόμους καὶ σὲ πλατείες, μὲ τὸ μόνο πρᾶγμα ποὺ τους εἶχε ἀπομείνει: μία πήχη φωτιὰ κάτω ἀπ’ τὰ σίδερα, μὲ τὶς μαῦρες κάννες καὶ τὰ δόντια τοῦ ἥλιου. Ὅπου μήτε κλῶνος μήτε ἀνθός, δάκρυο ποτὲ δὲν ἔβγαλαν. Καὶ χτυπούσανε ὅπου νάναι, σφαλῶντας τὰ βλέφαρα μὲ ἀπόγνωση.
Καί ἡ Ἄνοιξη ὁλοένα τους κυρίευε.
Σὰν νὰ μὴν ἤτανε ἄλλος δρόμος πάνω σ’ ὁλάκερη τὴ γῆ γιὰ νὰ περάσει ἡ Ἄνοιξη παρὰ μονάχα αὐτός, καὶ νά τον εἶχαν πάρει ἀμίλητοι, κοιτάζοντας πολὺ μακριά, πέρ’ ἀπ’ τὴν ἄκρη τῆς ἀπελπισίας, τὴ Γαλήνη ποὺ ἔμελλαν νὰ γίνουν, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες, καί οἱ ἄντρες, καὶ οἱ γυναῖκες, καὶ οἱ λαβωμένοι μὲ τὸν ἐπίδεσμο καὶ τὰ δεκανίκια.
Καὶ περάσανε μέρες πολλὲς μέσα σὲ λίγην ὧρα. Καὶ θερίσανε πλῆθος τὰ θηρία, καὶ ἄλλους ἐμάζωξαν.
Καὶ τὴν ἄλλη μέρα ἐστήσανε στὸν τοῖχο τριάντα.»
Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον εστί
Προσανατολισμοί Αθήνα 1936 – Πυρσός, Αθήνα 1940
Οι κλεψύδρες του αγνώστου, Θεσσαλονίκη 1937
Ήλιος ο Πρώτος, Μαζί με τις παραλλαγές πάνω σε μιαν αχτίδα, Αθήνα 1943
Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, Αθήνα 1945
Ποίημα «Ωδή στον Πικασσό», 1948
Το Άξιον Εστί, Αθήνα 1959
Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό, Αθήνα 1960
Ποίημα «Μικρόν Ανάλογον για τον Ν. Χατζηκυριάκο-Γκίκα» 1960
Ποιήματα «Ψαλμός και ψηφιδωτό για μιαν άνοιξη στην Αθήνα», «Δώδεκα Νήσων Άγγελος» και «Της Σελήνης της Μυτιλήνης» 1965
Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας, Αθήνα 1971
Το Φωτόδεντρο και η Δέκατη Τέταρτη Ομορφιά, Αθήνα 1971
Ποίημα «Θάνατος και ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου»,1971
Το Μονόγραμμα, Αθήνα 1972
Τα Ρω του Έρωτα Αθήνα 1972
Ποίημα «Villa Natacha», 1973
Φυλλομάντης, στη σειρά «Ένας Ποιητής, ένα Ποίημα», 1973
Ποίημα «Αιώνος Είδωλον», 1973
Τα Ετεροθαλή, Αθήνα 1974.
Η καλωσύνη στις λυκοποριές 1947
Μαρία Νεφέλη, Αθήνα 1978
Τρία ποιήματα με σημαία Αθήνα 1982
Ωδή στην Σαντορίνη, Αρχείο Θηραϊκών Μελετών 1984
Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου, Αθήνα 1984
Ο μικρός ναυτίλος, Αθήνα 1985
Ιουλίου Λόγος, Αθήνα 1991
Τα ελεγεία της Οξώπετρας, Αθήνα 1991
Η ποδηλάτισσα, Αθήνα 1991
Δυτικά της λύπης, Αθήνα 1995
Εκ του πλησίον, Αθήνα 1998
English for life, business and travelling
Ιδανικό / απευθύνεται σε επαγγελματίες και σπουδαστές οι οποίοι θέλουν να βελτιωθούν και να επικοινωνούν αποτελεσματικά σε επιχειρηματικό περιβάλλον αλλά και έξω από αυτό όπως στα ταξίδια αναψυχής ή κοινωνικές συζητήσεις.
Διάρκεια: 70 ώρες
Οκτώβριος – Μάιος
Πρόγραμμα: Δευτέρα 20:00 – 21:00 και Πέμπτη 20:00 – 21:00
Τμήμα: 6-8 ατόμων
Μέσο: online
Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να είναι στο επίπεδοΒ1.Περισσότερα εδώ….
English for life, business and travelling
Ιδανικό / απευθύνεται σε επαγγελματίες και σπουδαστές οι οποίοι θέλουν να βελτιωθούν και να επικοινωνούν αποτελεσματικά σε επιχειρηματικό περιβάλλον αλλά και έξω από αυτό όπως στα ταξίδια αναψυχής ή κοινωνικές συζητήσεις.
Διάρκεια: 70 ώρες
Οκτώβριος – Μάιος
Πρόγραμμα: Δευτέρα 20:00 – 21:00 και Πέμπτη 20:00 – 21:00
Τμήμα: 6-8 ατόμων
Μέσο: online
Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να είναι στο επίπεδοΒ1.Περισσότερα εδώ….
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ 1: Ορισμένα αναρτώμενα πολυμέσα από το διαδίκτυο στους ιστότοπους μας, όπως εικόνες & κυρίως video που αναρτούμε (με τη σχετική σημείωση της πηγής η οποία αναγράφεται πάνω και μέσα στην ίδια την προβολή τους), αναδημοσιεύονται θεωρώντας ότι είναι δημόσιας προβολής χρήσης και αναδημοσίευσης. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, καλλιτεχνών, μουσικών, τραγουδοποιών, συγκροτημάτων, δισκογραφικών εταιρειών, κινηματογραφιστών, φωτογράφων, η ιδιοκτητών καναλιών στα διαδικτυακά πολυμέσα, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολoγίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα άρθρων συνεργατών και αυτό δε μας δεσμεύει ως επιχείρηση. Για άρθρα και διαφημιστικό υλικό που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς το πρώτο απηχεί την προώθηση και προβολή των διαφημιζόμενων και το δεύτερο αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο και τις ιστοσελίδες μας.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ 2:Το portal istosch data &technologies lab χρησιμοποιεί μόνο πρωτογενή άρθρα των συντακτών και συνεργατών του. Κάνει αναδημοσιεύσεις μόνο από αυτούς και με την δική τους συναίνεση από τα δικά τους ηλεκτρονικά έντυπα και δίνει επίσης σε αυτούς το δικαίωμα της αναδημοσίευσης. Οποιοσδήποτε άλλος θέλει να αναδημοσιεύσει οτιδήποτε πρέπει να έχει την έγγραφη άδεια του portal, istosch data &technologies lab που εκπροσωπείται δια του αρχισυντάκτη του. Διαβάστε τους όρους παροχής και χρήσης του δικαιώματος η μη αναδημοσίευσης των κειμένων.
Ενισχύστε το portal “istosch data &technologies lab“
Στις δύσκολες εποχές του COVID-19, που συνεχίζει να είναι γύρω μας αμείωτα, με αποτέλεσμα όλα είναι σε φάση ύφεσης και χωρίς εμφανή σημάδια ζωηρότητας.
Το ανεξάρτητο κέντρο Τεχνολογίας και διαδικτύου, καθώς και το portal μας συνεχίζουν να εργάζεται αδιάκοπα βάζοντας ζητήματα πολιτισμού, τέχνης, κοινωνικών επιστημών, αλλά και θετικών, καθώς και τεχνολογίας στο τελευταίο, που αυτές τις μέρες μας βοηθούν να κρατηθούμε ζωντανοί με προτάσεις που βοηθούν τον ελεύθερο μας χρόνο και να παραμείνουμε ασφαλείς, εντός και εκτός των τοιχών.
Με πολύ κόπο και μεγάλη διάθεση προσφοράς, αλλά και με αίσθημα ευθύνσης και σε αυτή τη φάση, σε αυτές τις δυσμενείς συνθήκες, κάθε μικρή ενίσχυση για την παραπέρα συνέχεια του portal είναι πολύ σημαντική.
Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη βοήθεια σας και σας ευχόμαστε καλή υγεία αυτές τις δύσκολες στιγμές που περνάμε, με μια υπόσχεση από μας, ότι κάνουμε το καλύτερο δυνατόν, πάνω και μέσα στα πλαίσια της εποχής.
